Oziębłość seksualna inaczej nazywana hipolibidemią jest obniżeniem popędu płciowego, który polega na zubożeniu lub całkowitym braku fantazji erotycznych, jak i potrzeb podejmowania jakiekolwiek aktywności seksualnej. Oziębłość uszczegółowiając charakteryzuje się brakiem lub zubożeniem właściwych reakcji seksualnych w czasie zbliżenia, brakiem zmniejszenia napięć seksualnych, satysfakcji na płaszczyźnie emocjonalnej, jak i brakiem kontaktów seksualnych. Wartym podkreślenia jest fakt, iż poszczególne zaburzenia występują niezależnie od strefy pragnień, woli czy stopnia świadomości samego faktu.
Oziębłość seksualna jest jednym z bardzo często spotykanych zaburzeń seksualnych, dotykającym od 25% do 37 % populacji kobiet. W Polsce obejmuje 1 na 10 kobiet w wieku do 24 lat oraz 7 na 10 kobiet w wieku powyżej 45 roku życia. W ekstremalnej postaci występuje jednak bardzo rzadko, częściej pojawia się, jako okresowy, czasowy zanik zainteresowania seksualnością drugiej osoby i współżyciem z nią lub jako część zaburzeń psychotycznych, który stanowi początkowy okres chorobowy.
Oziębłość seksualna – definicja (kryteria diagnostyczne)
Oziębłość jest obniżeniem lub brakiem popędu seksualnego pomimo prawidłowego stanu somatycznego i psychicznego. Jest terminem, który bardzo często kojarzony jest z niewrażliwością na bodźce o charakterze seksualnym – wyraża całokształt (ogół wszystkich) zachowań, reakcji, jak i odczuć składających się na atmosferę, w jakiej odbywa się zbliżenie. Oprócz braku samego zainteresowania partnerem (partnerką) oraz samą aktywnością, również jest brak zainteresowania masturbacją. Hipolibidemia nie wyklucza zaspokojenia seksualnego osoby oziębłej.
U mężczyzn oziębłość spotykana jest bardzo rzadko, najczęściej dotyka ona kobiet, dlatego też omówienie problemu w głównej mierze będzie dotyczyło jedynie kobiety. U mężczyzn bardzo rzadko spotyka się oziębłość seksualną o podłożu pierwotnym. Jeśli dochodzi już do zdiagnozowania oziębłości u mężczyzny, najczęściej jest ona następstwem nerwicowo uwarunkowanych niepowodzeń w życiu miłosnym.
Przyczyny oziębłości seksualnej – geneza dysfunkcji
Przyczyn oziębłości seksualnej może być wiele, najczęściej jednak dotyczą one natury fizjologicznej bądź psychologicznej. Duży wpływ na osłabienie pożądania mogą również mieć czynniki partnerskie oraz kulturowe. Oceniając hipolibidemie należy ja rozpatrywać indywidualnie biorąc pod uwagę płeć, wiek, konteksty sytuacyjne a nawet czynniki kulturowe. Uszczegółowiając genezę opisywanej dysfunkcji można podzielić następująco:
- przyczyny biologiczne ( w tym: choroby (cukrzyca, nowotwór, choroby wątroby czy krążenia, depresja, tarczyca), przyjmowanie leków (psychotropowych, antydepresyjnych, antyandrogennych, przeciwciśnieniowych), zaburzenia hormonalne (obniżony poziom testosteronu u mężczyzn, obniżony poziom estrogenów u kobiet, podwyższony poziom prolaktyny, nadczynność bądź niedoczynność tarczycy), uzależnienia, zaburzenia genetyczne)
- przyczyny psychologiczne (w tym: stres, niedobór snu, przewlekłe zmęczenie, fobie seksualne – urazy, szoki seksualne, ambiwalentna postawa wobec sfery seksualnej, zaburzenia związane z identyfikacją płci)
- przyczyny kulturowe (w tym: rygoryzm seksualny, presja kulturowa, uzależnienie od pornografii, przesyt seksem, błędy w wychowaniu – edukacji seksualnej)
- przyczyny partnerskie ( w tym: monotonia, rutyna, nieatrakcyjność drugiego partnera, konflikty, rozczarowania etc.)
Oziębłość seksualna można podzielić na oziębłość pierwotną albo wtórną. Jeżeli kobieta nigdy nie doświadczyła pożądania seksualnego a zauważa się u niej oznaki oziębłości jest to oziębłość pierwotna (niepobudzenie libido). Taki stan rzeczy może wiązać się z jej poglądami wyniesionymi z domu (edukacją seksualną), niedojrzałością w sferze erotycznej / emocjonalnej, traumami czy światopoglądem. Najprawdopodobniej odmowa seksu przez nią ma na świadomą lub nieświadomą ochronę siebie. Inny przypadek jest wtedy, kiedy kobieta miała w przeszłości udane życie seksualne a aktualnie nie odczuwa żadnego pożądania wtedy mówimy o oziębłości wtórnej (libido wygaszone).
Leczenie oziębłości seksualnej
Rozpoznanie hipolibidemii możliwe jest dzięki wywiadowi seksuologicznemu. Lekarz przeprowadzający wywiad ustala częstość oraz zakres aktywności seksualnej ( czy maja miejsce jakiekolwiek kontakty seksualne? jak są częste? czy występuje masturbacja lub fantazje erotyczne? etc.). Równolegle lekarz zleca badania laboratoryjne (analiza poziomu testosteronu, estrogenu, prolaktyny, hormonów tarczycy etc.).
Pierwszą zasadą w leczeniu oziębłości seksualnej jest eliminacja psychogennych i partnerskich i biologicznych przyczyn za pomocą metody treningu psychologicznego lub też metod farmakologicznych. Wyróżnia się następujące typy leków wpływające na oziębłość:
- leki o działaniu hormonalnym (oksytocyna, progesteron, testosteron etc.)
- leki pobudzające aktywność seksualną – wydawane jedynie na receptę
- leki alternatywne – zioła, odżywki, aminokwasy
W leczeniu oziębłości stosuje się również psychoterapię: indywidualną bądź małżeńską oraz wzbogacenie sztuki seksualnej. Ponadto, zaleca się w uzasadnionych przypadkach korzystanie z filmów pornograficznych.